Fruktdyrking i Gloppen og slavehandel i Nord-Afrika

Visste du at Gloppen har hatt ein prest som freista å redde nordmenn som hadde blitt tatt til fange av Nordafrikanske slavehandlarar? Og at han skreiv dagbok om det? Det visste ikkje eg!

Eplesanking i godt vær. Bilete henta frå Digitalt Museum (cc-by-sa).

Britisk avisutklipp frå 1800-talet. Trykket viser britiske kapteinar som må sjå kristne slavar gå forbi i lenker. Bilete er henta frå Wikipedia.

Slutten av 2014 vart også slutten på jobben på Nordfjord Folkemuseum. Men det er ikkje grunn til å ligge på latsida av den grunn. Nytt år gav også ny arbeidsplass, så 5. januar starta ei ny tilvære på Fylkesarkivet i Leikanger. Den første månaden har vore fabelaktig og fjordhistorikaren får tidvis litt dånedimpen av fryd med tanke på kor nær eg får jobbe denne gullgruva av historiske kjelder (forstå det den som vil). Ny jobb betyr nye kollegaer, noko som kan få ein enkel lunsj til å virke avskrekkande. I eit forsøk på å virke opplyst, kasta eg meg derfor over det lokalhistoriske tidsskriftet Kjelda som Fylkesarkivet gir ut eit par gongar i året. Og trur du ikkje eg kom over ein gammal kjenning!!

 

Nytt møte med gammal kjenning

Eg veit ikkje om de hugsar soknepresten i Gloppen under hendingane rundt 1814? Han som hadde rabla etternamnet til han stakkars Eilef Eilefsson Rønnekleiv så hastig ned at det vart rom for mistolking av namnet.

 Soknepresten ser ut til å ha vore optimistisk når det kom til å få plass til alt på ei linje. Har vi ikkje alle vore der at så lenge alle bokstavane blir skrivne, er det ikkje så nøye at dei tre siste er plassert oppå kvarandre? I ei tid då papir var svært verdfullt vart nok etternamnet til han Eylef nedprioritert.

 

  Lidenskapeleg opptatt av eple

I samband med undersøkinga av fullmakta frå Vereide prestegjeld i 1814 hadde eg sett litt nærare på soknepresten Peder Pavels. Den eminente bygdeboka kunne fortelje at Peder Pavels var sokneprest i Gloppen 1801-1829. I tillegg til å vere prest, var han også utruleg interessert i fruktrær. Truleg var han den første i området som byrja nokon nemneverdig produksjon av frukt. Han var faktisk så lidenskapelig opptatt av frukttrea sine at han lærte bøndene i Gloppen og pode frukttre. Slik at dei kunne dyrke fram betre, saftige og smakfulle eple. Bøndene likte vist eple dei også for i dag er det lange tradisjonar for fruktdyrking i distriktet. Og alle som veit å setje pris på eit godt norsk eple i haustsola veit at eit eple i frå Nordstranda kan vere sjølve saligheita.     Om du syns historia til eplet er spanande anbefale eg denne historia frå Digitalt fortalt: Eple – ei god historie

Men livet til Peder Pavels hadde ikkje alltid sirkla rundt fruktdyrking og åndeleg oversyn over soknebarna i Gloppen. Før han kom hit var han nemlig skipsprest på den danske krigsflåten. Eine turen gjekk så langt som til Vestindia.  Dette nemner bygdeboka også. Det dei ikkje nemner er at Peder Pavels skreiv dagbok om eit tokt til Middelhavet med fregatten Thetis.

 

 

 

Norske sjømenn på Nordafrikanske slavemarked

Omslaget på boka. Absolutt lesbar!

I fjor sommar lånte eg ei lydbok på Gloppen Folkebibliotek. Det var 1001 natt av forfattaren Vetle Lid Larsen. Boka var overraskande, sjokkerande og ikkje minst svært interessant!Den følgjer to nordmenn som vert fanga av nordafrikanske piratar og havnar på slavemarkedet i Alger. Dei to mennene har forfattaren funne i ymse kjelder og klart og nøste opp livsløpet deira. Medan vi følgjer skjebnane til dei to uheldige nordmennene i Alger, får vi også eit innblikk i kor omfattande denne trusselen var for europeiske sjømenn og kor makteslause dei europiske stormaktene var ovanfor den mektige pasjaen i Nord-Afrika.   Om lag ein million europearar skal ha blitt tatt til fange og levd sine liv som slavar i Nord Afrika. Eit forferdelig liv med hardt arbeid, lite mat, sjukdommar, seksuelt misbruk og religionsnekting – og ikkje minst, lite håp om å nokon gong komme ut av slaveriet i live. Dette er skjebnar og historier eg har høyrt lite om og den store utstrekninga av den var overraskande.  Slaveri er så mykje meir enn den transatlantiske slavehandelen mellom Afrika, Amerika og Europa. I antikken fanst slavar i alle fargar frå alle verdshjørna. I mellomalderen kunne unge finske kvinner risikere å bli kidnappa frå sine heimar av folkeslag frå området rundt Svartehavet, og selde på slavemarkedet i Istanbul i det Ottomanske riket. Sett i eit historisk lys er slavehandel snarare normalen.

Men uansett kor vanleg slavehandelen var rundt om i verda, var det ikkje vanleg å halde slavar i kongedømet Danmark-Noreg på 1700-talet. Å ende opp i lenker i Nord Afrika må å vore ei traumatisk oppleving. Først og fremst for individa sjølv som endte opp i lenker, men også for dei danske styresmaktene som ikkje klarte å hindre det.

Lenker som vart nytta på slaver. Bilete er henta frå Wikipedia.

 

 Litt frå reisa til Middelhavet

Tilbake til Peder Pavels, den milde og godt omtykte presten som hadde den flottaste og mest grøderike hagen i Nordfjord. Kva var hans rolle i denne opprivande historia? Frå 1796-1797 var Peder Pavels orlogsprest på fregatten Thetis. Oppdraget hadde to føremål. Det første var å eskortere det årlege «presentskipet» til Agier, det andre var å tinge ei avtale med Pasjen av Tripoli. Avtalen skulle hindre privatverksemd og slavetaking. Fregatten Thetis var ikkje den første utsendinga frå Danmark, og det skulle heller ikkje bli den siste.  Forhandlingane med Pasjen i Tripoli brast og Thetis måtte sigle heim att, utan fredsavtale. Sjølv om det ikkje kom i stand nokon fredsavtale, fekk Peder Pavels likevel ein minnerik tur.

Han fekk blant anna sjå to norske skip som var kapra av muslimske piratar. Det var ein sorg for Pavels å sjå sine landsmenn i slik ein fortvila situasjon og ikkje kunne hjelpe.

 

At see tvende av vores Landsmænds Skibe slæbes her i klørerne paa denne rovgierrige Barbar, uden at kunde ile dem til Hielp, og at tenke sig de arme Fanger og ventelig mishandlede Matrosers Glæde saa snart de saa os, i hvem de havde ventet deres Befriere, og siden derer skuffede Haab.» (s.68)

 

Ein fregatt var eit mellomstort krigsskip. Det var ein rask og effektiv skipstype. Bilete henta frå Wikipedia.

Dagboka til Peder Pavels er tilgjengeleg for alle 

Peder Pavels tok heldigvis vare på dagboka han skreiv på reisa til Tripoli i Nord-Afrika. I dag er dagboka ein del av nasjonalbiblioteket sine samlingar. Nasjonalbiblioteket har dei siste åra gjort ein storstil jobb med å scanne og legge ut bøker på nettsida si. Blant mange tusen bøker har dei også scanna og lagt ut dagboka til Peder Pavels.

Link til boka finn du her:  http://www.nb.no/nbsok/nb/929123ed6ca7aa89aee02b54ddcea183?index=3#0

Dagboka er på omlag 130 sider og eg skal ærleg innrømme at eg ikkje har lese noko særleg i ho enda. Om nokon blir overmåte nyfiken på kva ho inneheld kan ein ta fatt på lesinga sjølv, eller så kan eg anbefale artikkelen; Grunnlovsjubielum 2014 – Reisande prestar, av Per Olav Bøyum. Den finn du i tredje utgåva av tidsskriftet Kjelda i 2014.

 

Utdrag frå dagboka.

 

 

Litteratur

Ms.8° 709 Peder Pavels: Reisejournal 1796-1797 som skipsprest på en Middelhavs-farer, fregatten Thetis.

 

Bøyum, Per Olav. Grunnlovsjubileum 2015 – Reisande prestart. I Kjelda 3. utgåve 2014.

 

Dash, Mike (2015, 15. Januar) Blonde cargoes Finnish children in the slave markets of medieval crimea (henta frå verdveven 02.02.2015) https://allkindsofhistory.wordpress.com/2015/01/15/blonde-cargoes-finnish-children-in-the-slave-markets-of-medieval-crimea/

 

Ed. Géza Dávid and Pál Fodor, 2007. Ransom Slavery along the Ottoman Borders.

 

Sandal, Per. Bygdesoga for Gloppen og Breim, band I-IV.

Steen, Tone. (2014, 25. februar). Slaveri. I Store norske leksikon. Hentet 1. februar 2015 fra https://snl.no/slaveri.

«Bygdens fræmste mænd» – men kvar er hyarane?

 

Eg var på temakveld på Nordfjord Folkemuseum, der historikar, Anders Timberlid prata om folkeleg engasjement i Nordfjord rundt 1814. Undervegs la han fram eit dokument, ei fullmakt, skriven under av Gloppens  tolv fremste menn. Eg retta meg opp i stolen og las forventningsfullt gjennom namna. Av tolv namn var det representantar frå både Breim og Gloppen, ja til og med frå Hennebygda. Men ingen frå Hyen. Var ikkje hyarane blant Gloppens fremste menn?!? Her var det noko som ikkje stemte.

Hyen ein tidleg vårdag. Foto Annette Langedal Holme

Når hyarane manglar i kjeldene frå Noregs første demokratiske val, er det naudsynt å sjå nærare på saka. Det opnar seg raskt fleire moglege forklaringar. Kan det vere at hyarane rett og slett ikkje møtte i kyrkja på denne ekstraordinære bededagen? Var det uvær så dei ikkje kom fram? Eller var det rett og slett ingen hyarar som vart rekna blant bygdas beste menn? Det siste forslaget er sjølvsagt utenkjeleg for ein som er busett i Hyen, men det lyt vere med for ordens skuld.

Her er det mange moglegheiter som må vurderast, men først lyt vi sjå litt nærare på dette dokumentet som er utgangspunktet for undringa vår. Bakgrunnen for at det vart skreve under ei fullmakt i Vereide kyrkje, 18. mars 1814, var lausrivinga frå Danmark. Napoleonskrigen var over og taparane måtte betale. Blant dei uheldige var kongedømet Danmark-Noreg. Den danske kongen måtte gi Noreg i krigsgåve til Sverige. Den danske arveprinsen, Christian Fredrik sat i Noreg og her var gode råd dyre. Løysinga var å la seg utrope til norsk konge. Christian Fredrik meinte sjølv han passa best som ein eineveldig konge. Eineveldige kongar slepp å bry seg om kva andre måtte meine og har rimelig effektiv gjennomslagskraft for nye innfall og idear. Heldigvis var det opp til fleire i Noreg som meinte at eit eineveldig kongedøme var ein skikkeleg dårleg idé. Det vart bestemt att Christian Fredrik måtte veljast til å bli norsk konge av ei grunnlovsgivande forsamling.

Maleri av J.L. Lund ,1813. (http://no.wikipedia.org/wiki/Christian_Frederik)

Den 19. februar 1814 vart det sendt ut kunngjeringar til alle prestegjeld i landet. I kunngjeringa stod det at alle nordmenn skulle sverge eid til Noregs sjølvstende og korleis vala til ein grunnlovsgivamde forsamling skulle gjennomførast.

I Gloppen vart denne kunngjeringa lesen opp i Vereide kyrkje den 18. mars. Soknepresten Peder Pavels hadde fått beskjed om å halde ein kraftfull tale som skulle fortelje at det norske folk var løyst frå sin truskapseid til den danske kongen. Deretter skulle presten spørje forsamlinga:

«Sverger dere å hevde Norges selvstendighet og å våge liv og blod for det elskede Fedreland?»

Forsamlinga skulle svare ved å løfte to fingrar og sei høgt:

«Det sverger vi, så sant hjelpe oss Gud og hans hellige ord.»

Gamalt måleri av Vereide kyrkje før den vart bygd om i 1879. Målar er C. Uchermann.

Som sagt så gjort! Det vart valt to menn frå forsamlinga i Vereide kyrkje. Dei skulle reise til Vik og møte dei andre valmennene frå resten av Nordre Bregenhus Amt. Der skulle dei velje tre representantar til som skulle reise til Eidsvoll. Resten av den historia kan vi ganske godt.

Vi hoppar tilbake til Vereide kyrkje 18. mars. Jetmund Larson Rygg og Steffen Thorsen Bjørkelo vart valt til valmenn. Med seg til møtet i Vik skulle dei ha ei fullmakt. Den skulle fungere som dokumentasjon på at sjølvstende-eiden var gjennomført.

Gloppen si fullmakt ser slik ut:

http://arkivverket.no/URN:db_read/db/39776/323/

 

For dei som ikkje elskar å tyde snirkle-skrift, kjem fullmakta transkribert her:

 

A. Olafsen og Birch-Reichenwald (1914) Riksforsamlingens forhandlinger. 2 : Adresser og fuldmagter. Kristiania.

 

Samanlikna med andre fullmakter frå fylket, var presten Peder Pavels ein rimelig kort og konsis skribent. Ikkje noko behov for nasegrus smisking her nei! Han skriv kva som vart gjort og kven som vart valt. Han signerer også for dei elleve andre som sette namnet sitt på fullmakta (men det er ein annan sak).

Lat oss no sjå nærare på Gloppens beste menn, slik kan vi danne oss ei forståing av kven som vart valgt.

Namn	Født	Bustad
Peder Pavels	1769	Prestegarden
Abraham Jonssen Henden	1765	Yttre Henden
Rasmus Hansen Lothe	1753	Lothe
Eylef Eylefsen Bonklef	?	?
Peder Olsen Mardal(Peder Olsen Gimmestad)	1778	Mardal
Christen Johanssen Østrem	1762	Østrem
Abraham Jetmundsen Houge	1750	Houge
Knud Thorsen Fløttre	1764	Fløttre
Peder Reinholds Eyde	1750	Eide
Marius (Marcus) Olsen Tystad	1757	Tystad
Lar Olsen Kandal	1762	Kandal
Jens Jespersen Egge	1764	Egge
Absalon Jonsen Stensager	1759	Stensager

Dei fleste av dei tolv mennene fann eg enkelt ved å søkje på folketeljingane for 1801. Ein som var litt vanskeleg å finne var den yngste av representantane, Peder Olsen Mardal. Men få kan gøyme seg vekk i bygdeboka for Gloppen og Breim, så eg fann han til slutt!

Av dei tolv namna var det eit namn det ikkje var råd å finne noko om. For det første var det her ført opp eit etternamn eg ikkje har høyrt om her i Gloppen før. Kven var denne Eylef Eylefsen Boklef? Når litteraturen og digitalarkivet sviktar er det ikkje anna å gjere enn å gå tilbake til kjeldene. Her, fullmakta frå Vereide kyrkje.

Utklipp frå fullmakt. http://arkivverket.no/URN:db_read/db/39776/323/

Signaturen til Eylef Eylefsen Boklef står øvst til høgre på biletet. Ved nærare ettersyn kan ein lure på om det verkeleg står Boklef?! Soknepresten ser ut til å ha vore optimistisk når det kom til å få plass til alt på ei linje. Har vi ikkje alle vore der at så lenge alle bokstavane blir skrivne, er det ikkje så nøye at dei tre siste er plassert oppå kvarandre? I ei tid då papir var svært verdfullt vart nok etternamnet til han Eylef nedprioritert.

Etter litt grundig glaning på etternamnet til Eylef kom eg fram til at det heller står Rønklef enn Boklef. Eit raskt søk på folketeljingane for 1801 viser at det berre fanst to Eilef Eilefsen i Gloppen. Dei var far og son og hald på hatten; dei var frå Rønnekleiv i Hyen!! Oppitunet for å vere heilt nøyaktig.

Rønnekleiv i dag. Foto Annette Langedal Holme

Vi kan trekke pusten! Hyarane var med på Noregs første demokratiske val. Det kunne ha opna for alvorlege spekulasjonar om ikkje ein representant frå ein så stor del av prestegjeldet ikkje var med blant bygdas fremste menn. Men hyaren var med heile tida. Han forsvann berre litt bak ein trang signatur og rask transkribering.

Men så heilt til slutt: Var det far eller son som stod fram i Vereide kyrkje den 18. mars, 1814?

Far, Eylef/Eilef/Eilev Eylefsen Rønnekleiv (kjært barn har mange namn) f. 1765.

Son, Eylef/Eilef/Eilev Eylefsen Rønnekleiv, f 1788.

I alder og i kraft av å vere eldstemann er det vel knapt opent for diskusjon om kven som er representert her. Litt interessant er det likevel at sonen Eilef, vart kalla ut i krigen i 1814, i følgje bygdeboka. Det må vere den korte krigen mot svenskane i 1814, då Noreg forsøkte å forsvare den sjølvstenda dei hadde fått seg gjennom grunnlova. Den same grunnlova far Eilef var med på å mogleggjere ved å skrive under på fullmakta for Vereide Prestegjeld!

Grunnlovsfeiring i Hyen 2014. Foto: Annette Langedal Holme

Kjelder og litteratur:

Folketelling 1801 for 1445P Gloppen prestegjeld.

Statsrådssekretariatet, Bilag til forhandlingsprotokoller, journalsaker, fullmakter til Eidsvollsrepresentantene m.m., stykke 8 (RA/S-1001/D/Db/L0008), 1814-1814, oppb: Riksarkivet.

A. Olafsen og Birch-Reichenwald (1914) Riksforsamlingens forhandlinger. 2 : Adresser og fuldmagter. Kristiania.

Sandal, P (1988) Soga om Gloppen og Breim, band II – V. Sandane.

Peder Pavels på Fylkesleksikon for Sogn og Fjordane. Lokalisert 18.10.2014. http://www.nrk.no/sf/leksikon/index.php/Peder_Pavels

1814 temakveld med Anders Timeberlid på Nordfjord Folkemuseum  15.10.2014.

Barkebrød steg for steg

Då er vi endelig klare med barkebrøda! Sanninga er at barkebrøda har vore ferdige i snart ein månad, men livet vart hektisk og barkebrød på blogg vart nedprioritert. Men eg har fått levert ferdig ein artikkel til Årbok for Nordfjord. Så no kryssar eg fingrar og tær for at den blir med i år!

Framgangsmåten har vore prøving og feiling. Men det vart no barkebrød til slutt. Eg vil vise framgangsmåten gjennom bileta eg tok underveis. Det er i hovudsak tre ledd i arbeidsprosessen: Innsanking med tørking, kverning av borken og sjølve bakinga av barkebrødet.

 

Innsanking og tørking av almebork:

Bestefar og hagesaksa!

 

Alm var beste tresorten til å lage borkebrød av. Eg har allereie lagt ut eit innlegg som fortel at det ikkje var mangel på alm i bygda. Vi fekk lov til å ta bork i frå nokre almetre i Hope etter avtale med grunneigar. Han veit sjølv kven han er, og smaksprøver er på veg!

Vi tok ikkje bork frå sjølve treet. Eit almetre var ei forsikring mot svolt og måtte vernast. Vi tok renningane som stakk opp med rota på det staselige almetreet. Renningane som var 2-3 centimeter i diameter, var dei beste.

Då vi hadde tilstrekkelig med kvistar måtte vi flekke av borken. Denne arbeidsprosessen gjorde vi i mai månad. Då var treet full i sevje, så arbeidet gjekk greit.

Ved hjelp av ein kniv gjekk arbeidet lett.

Dei brukte ikkje heile borken. Ytterste delen (sjølve borken kan du sei). Den var bitter på smak og uønska i barkebrødet. Det var den lyse innerborken dei laga brød av.

Etter at borken var delt måtte den tørkast. Vi sette den ut i sola i luftige korger og ellers stod det inne i stova (viktig å ha noko å snuble i).

Etter at borken hadde tørka i vel to månadar, klipte vi den opp i små bitar. Omlag 1×1 cm. Det var vel kjedligaste delen av heile prosjektet. Heldigvis er bestemor ivrig på å halde menneska rundt seg i aktivitet, så arbeidet vart gjennomført!

Etter klippinga var det endelig klart for å svinge kverna. Vi var litt spent på korleis det skulle gå!

 

Å kverne almebork:

 Det går fint å løyse svetten når ein slit over handkverna. Det gjekk ikkje så lett som vi hadde tenkt. Første gongen vi kverna borken gjennom, synte det knapt at vi hadde lagt vekta på kvernsteinane og virkelig tatt i. Her var det berre å kaste skjorta og ta til på jobben.  Borken måtte sendast gjennom kverna vel fire gongar før vi sa oss nøgde.

Kverna har Norsk kvernsteinsenter i Hyllestad laga og den er utlånt av Nordfjord Folkemuseum.

Om ein kverna for raskt vart ikkje borken kverna. Ein måtte halde eit relativt sakte tempo for å få best resultat. Det var sjølvsagt det tyngste tempoet!

Fleire i slekta måtte ta del i grovarbeidet. Her er bestefar og Julie godt i gang.

 

Bestemor tok det som ei treningsøkt!

 

Noko finmalt og noko som treng ei runde til i kverna.

 

Det endelige resultatet.

 

Etter at vi hadde kverna borken vel fire gonger vart resultatet som de ser på biletet over. Ikkje heilt mjøl, men heller ikkje heilt bork! I etterkant kom vi fram til at borken med fordel kunne ha vore litt tørrare om det hadde vore mogleg. Kanskje ein kan tørke borken på varmluft i steikeomnen?

Då vi var ferdige med å kverne hadde vi omlag 600  gram med borkemjøl. Vi var klare for siste del i prosjektet. Steike borkebrød.

 

 

På bakstehella: 

Før vi tar til på denna delen av prosjektet må det understrekast at ingen av oss som er med, har fortid som bakstekoner. Reint estetisk lyt ein derfor ta resultatet med ei klype salt.

Borkemjøl vart laga for å blande i det vanlege mjølet, så det varte lenger. Det var vanleg å blande to delar vanleg mjøl og ein del borkemjøl.

Klar til innsats!

Her er oppskrifta vi nytta:

300 gram borkemjøl av alm.

600 gram byggmjøl.

1 teskei salt.

7-8 dl vatn. (Byrja med 7 dl og måtte auke til 8)

Vi rørte saman og knødde deiga i vel ein halv time. Då fekk deiga stå ei stund før vi knødde ho litt til. Dette gjorde vi for å få deiga så seig som mogleg. Vi fekk ikkje deiga like seig som ein vanleg flatbrøddeig. Likevel var den god å kjevle ut. Vi laga små emne og leivane vart på mellom 25 og 30 cm i diameter.

Legg merke til at vi har funne fram det finaste skautet for anledninga!

 

Passe store leivar som gjekk greit å handtere.

 

Ferdig produkt!

 

Om du er nysgjerrig på smaksopplevinga av vårt eminente borkebrød, lyt du vente til neste innlegg. Vi har nemlig tenkt å invitere på gjestebod, der blant anna eigaren av almen skal få komme. Vi får håpe han vert nøgd med borken sin.

Om du er interessert i meir informasjon rundt barkebrødet og framgangsmåten, vil det komme i Årbok for Nordfjord 2014, som kjem i desember.

Når folkeminnet går ut…

Foto: Peder Holme

Når ein arbeider i den lokalhistoriske kultursektoren (folkemuseum), er folkeminne gull verdt! Besteforeldre som hugsar tilbake til sine besteforeldre kan vere eit triumfkort til neste arbeidsdag. Men av og til hende det ein vil sjå nærare på noko bestemor sin bestefar ikkje har fortalt noko om (og han var ein mann som hadde noko å sei om det meste). Då går folkeminnet ut… Attende sit vi med berre vage tankar om korleis ting var og korleis ting vart gjort.

Av og til vert ein nysgjerrig på korleis ting var eller korleis ting vart gjort. Då kan ein også ha skikkelig flaks og få med bestemor og bestefar på laget. Det fekk i alle fall eg då eg ville forsøke å lage barkebrød!

Barkebrød på digitalt museum

Kvifor lage barkebrød?

Bakgrunnen for forsøket er grunnlovsjubileet. Det er 200 år sidan Noreg fekk Grunnlova si. Det er også 200 år sidan Noreg vart herja av hungersnaud. Kongedømet Danmark-Noreg hamna på feil side i Napoleonskrigen. Vi var på lag med Napoleon som var i ferd med å tape verdensherredømet han drøymde om. Danmark-Noreg var då i krig mot verdas sterkaste sjømakt, Storbritannia. Det var ein krig som først og fremst gjekk ut over Noreg. På lik linje med i dag, var Noreg avhengige av å importere korn i frå Europa (nokre ting er framleis det same). I frå 1808 sette Storbritannia opp ein handelsblokade som isolerte Noreg totalt, med fiendtlige Sverige i aust og verdas sterkaste sjømakt rundt kysten.

Det er vel fleire enn eg som har kjempa seg gjennom Henrik Ibsen sitt dikt om Terje Vigen som rodde til Danmark etter korn i norsktimen. Når eg les det i dag er det ganske interessant. I åttande klasse var det drepande kjedelig.

Terje Vigen teikna av Christien Krogh.

Tilbake til barkebrødet

Når det minka på kornet laut ein dryge det som best ein kunne. Nokre blanda islandsk mose i flatbrødmjølet, andre lagde barkemjøl. Lenger nord var det vanleg å bruke furu-bork. Inne i dei vakre fjordarmane til Nordfjorden (heilt upartisk) er det eit mildt klima der almen trivst godt. Almeborken skulle vere det beste barkemjølet. Den hadde ikkje noko bitter ettersmak og deigen med almebork skulle vere enkel å bake ut.

Alt dette om barkebrød og alme sine framifrå evner som barkemjøl har eg lest meg til som den godt opplærte akademikaren eg er. Etter å ha lese det som finst om barkebrød på Gloppen Bibliotek er eg, bestemor og bestefar klare til å vise dykk korleis ein lagar barkebrød.

Eg har også vore så heldig at det lokalhistoriske tidsskriftet Årbok for Nordfjord vil ha med ein artikkel om barkebrød-prosjektet vårt i 2014 utgåva som kjem til jul.

Håper de er interessert i å følgje oss.